Özgün Makale

COVID-19 Pandemisinde Hemşirelik Öğrencilerinde Kronotip, Sosyal Jetlag, Dikkat Kontrolü ve Akademik Başarı İlişkisi

10.4274/tjsm.galenos.2023.37980

  • Nazmiye Çıray
  • Meltem Adaiçi
  • Aybüke Özcan

Gönderim Tarihi: 25.11.2022 Kabul Tarihi: 02.03.2023 J Turk Sleep Med 2023;10(3):229-234

Amaç:

Araştırmada, Koronavirüs hastalığı-2019 pandemisinde hemşirelik öğrencilerinde kronitip, sosyal jetlag, dikkat kontrolü ve akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem:

Tanımlayıcı tipte olan araştırma Temmuz 2021-Nisan 2022 tarihleri arasında Öğrenci Hemşireler Derneği’ne üye ve çalışmaya katılmaya gönüllü lisans hemşirelik öğrencileri (n=405) ile online olarak yürütülmüştür. Araştırmanın verilerinin toplanmasında öğrencilerin akademik başarı bilgileri ve kronotipini etkileyebilecek sosyodemografik verileri, Öğrenci Bilgi Formu ile değerlendirilmiştir. Ayrıca Sosyal Jetlag Formu, Sabahçıl Akşamcıl Ölçeği ve Dikkat Kontrol Ölçeği değerlendirme için kullanılmıştır.

Bulgular:

Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 20,29±0,91, %75,8’i kadın ve %41,5’i birinci sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin kronotipleri incelendiğinde; %18,0’ının sabahçıl tip, %68,6’sının ara tip ve %13,4’ü akşamcıl tipte oldukları görülmüştür. Öğrencilerin kronotip özellikleri ile ağırlıklı geçer notu, dikkat kontrol puan ortalaması ve hafta içi uyku süresi incelendiğinde, aralarında anlamlı bir fark görülmemiştir (p>0,05). Ancak kronotiplere göre sosyal jetlag saat ortalaması karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Sabahçıl öğrencilerin sosyal jetlag değerleri akşamcıl ve ara tipte olanlara göre anlamlı düzeyde daha düşük olduğu bulunmuştur. Ara tipte olanlarda sosyal jetlag değerleri akşamcıl tipte olanlara göre anlamlı derecede daha düşüktür (p<0,005).

Sonuç:

Pandemi sonrası dönemdeki sosyal jetlag ve kronotip değişkenleri ile dikkat kontrolü ve akademik başarı arasında anlamlı bir ilişki saptanamamıştır. Akşamcıl tip kronotipe sahip öğrenciler ve sosyal jetlag değeri için kendi zaman çizelgelerini oluşturmalarının olumlu anlamda bir değişim yarattığından söz edilebilir. Ancak pandemi sonrası yeni dönemde üniversite öğrencilerinin yeni normale adaptasyonu açısından bu olumlu görünen değişimin aslında olumsuz sonuçları olduğu düşünülmektedir. Pandemi sonrası dönemde kronotipler üzerinde oluşan değişimler ile ilgili yapılacak daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: Sosyal jetlag, sirkadiyen ritim, dikkat kontrolü, akademik başarı, hemşirelik öğrencisi

Tam Metin (İngilizce)